آیین ۵۰۰ ساله خطبه‌خوانی حرم رضوی ثبت ملی شد

از سنت‌های کهنی که همچنان هر روز در حرم‌مطهر برگزار می‌شود، مراسم صفه است؛ مراسمی که به تلاوت قرآن و خواندن سروده خواجه نصیرالدین طوسی در دو نوبت صبح و شب خلاصه می‌شود. این مراسم همراه با آیین خطبه‌خوانی که از دوره صفویه در حرم‌مطهر پایه‌گذاری شده است، در پایان سال ۱۴۰۲ به عنوان میراث ناملموس ثبت ملی شد.

ثبت ملی بعد از ۲ سال پیگیری

هر روز نیم‌ساعت بعد از طلوع خورشید و بلافاصله بعد از نماز مغرب‌وعشا در رواق دارالحفاظ یا رواق دارالسلام، چهارده نفر از حفاظ و تعدادی از خادمان و فراشان حاضر می‌شوند. آنها به تعداد مساوی در دو طرف راست و چپ پشت رحل‌ها که در میان لاله‌های سبز است، قرار می‌گیرند. حافظان که قاری هم هستند، ابتدا قرآن را تلاوت می‌کنند، سپس چهارده بند از سروده خواجه نصیرالدین طوسی را می‌خوانند. در این مراسم سرکشیک، معاون کشیک و سادات نیز در قسمت بالای مجلس حاضر می‌شوند.

همچنین در مراسم خطبه‌خوانی که سند‌های آن از دوره صفوی موجود است، خطبه خوانی با محوریت خدام و حفاظ و مسئولان حرم‌مطهررضوی انجام می‌شود.

اسناد آستان‌قدس از پانصد سال قبل نشان می‌دهد شغلی به‌نام خطیب وجود داشته و خطبه‌خوانی چند نوبت در سال برگزار می‌شده است که همچنان ادامه دارد. نمونه این مراسم که در بین خدام به مراسم «غلام‎‌های امام‌رضا (ع)» معروف است، در شب عاشورا و شب شهادت حضرت‌رضا (ع) در سی‌ام ماه صفر برگزار می‌شود.

دراین‌باره رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌قدس‌رضوی گفت: سنت صفه، هزار سال و خطبه‌خوانی هم پانصد سال در حرم‌مطهر قدمت دارد.

طبق گفته‌های حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجلال حسینی، ثبت این آیین‌ها در سال ۱۴۰۰ طی تعامل و هم‌فکری بین کارشناسان معاونت موزه‌های آستان‌قدس‌رضوی با اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان‌رضوی به کمیته ثبت استان پیشنهاد شد.

به گفته او بعد از موافقت استان، مستندات در اداره مطالعات موزه آستان‌قدس تهیه و با اسکن تصاویر در سال ۱۴۰۱ به کمیته اصلی فرستاده شد.

او افزود: با دفاعیات آستان‌قدس در زمستان ۱۴۰۲ این دو مراسم معنوی بعد از دو سال پیگیری، پایان سال گذشته ثبت ملی شدند.

* این گزارش پنج‌شنبه ۳۰ فروردین‌ماه ۱۴۰۳ در شماره ۵۴۳ شهرآرامحله منطقه ثامن چاپ شده است.